Lista nowych słów w języku szwedzkim w 2019 roku

132
szwecja

Lista nowych słów roku jest już tradycją i tym razem zawiera 35 wyrazów, które przyjęły się w języku szwedzkim w 2019 roku. Została sporządzona przez Radę Języka Szwedzkiego i czasopismo „Språktidningen”.

Kwestie klimatyczne kształtowały debatę przez większość 2019 roku, a sama debata klimatyczna odcisnęła wyraźne piętno na wspomnianej liście nowych słów.

Wiele z wyrazów dotyczy sytuacji klimatycznej, np. Gretaeffekten, klimatnödläge, klimatdiktatur oraz klimatstrejk. Kwestie te są również dostrzegalne w takich słowach jak artdöden, grönt körfält i växtbaserat kött.

W zeszłym roku najbardziej zwracano uwagę na nowy wyraz, jakim był flygskam (dosł. wstyd przed lataniem; odczucie, że z punkty widzenia środowiska latanie samolotem jest naganne), który wywołał dyskusję, z której wyłoniły się między innymi słowa smygflyga (latać samolotem, nie wspominając o tym innym) oraz tågskryta (chwalić się podróżowaniem pociągiem zamiast samolotem).

Szwedzki wyraz flygskam trafił do wielu różnych języków świata – jako angielski flight shame, niemiecki Flugscham, holenderski vliegschaamte, islandzki flugviskubit albo hiszpańska vergüenza de volar. Mówienie o wstydzie skupia się na tym, jak indywidualne decyzje wpływają na klimat. Ale lista nowych słów zawiera również wyrazy, które są związane z innymi sposobami wywoływania zmian.

Lista zawiera ponad 30 słów, które powstały lub stały się powszechne w przeciągu 2019 roku. Nie wszystkie z nich są całkiem nowe. Ich obecność na liście jest wynikiem zwiększonej popularności w ostatnim czasie. Słowa z listy mówią coś zarówno o ubiegłym roku, jak i o językowych tendencjach. Ukazują współczesne słownictwo i wzory, jak tworzone są nowe wyrazy w języku szwedzkim.

Czy słowa te pozostaną na dłużej, czy może są tylko tymczasową modą? To się okaże. Czy pisarze będą używać ich w swoich książkach? Tak, część z tych wyrazów już się pojawiła w literaturze i być może jakiś redaktor wyraził odnośnie tego wątpliwości. język szwedzki

Niektóre przykłady nowych słów, które przyjęły się w języku w 2019 roku:

animoji – emoji w kształcie twarzy. Animoji to zbitka wyrazowa od animated emoji.

antivaxxare – osoba, która z obawy przed negatywnymi skutkami sprzeciwia się szczepieniom. Pod tym pojęciem rozumie się też często sceptycznych w tej kwestii, konspiracyjnych i zaniepokojonych rodziców.

artdöden – wymieranie na dużą skalę różnych gatunków zwierząt i roślin w czasach człowieka. Słowo jest używane w formie określonej w odniesieniu do gatunków, które zanikły z powodu zmian klimatu w czasach współczesnych.

benim – ja, mnie. Słowo zostało zapożyczone z tureckiego, w którym jest formą dopełniacza zaimka „ja” i oznacza „mój, moja, moje”. Benim używa się też w różnych wykrzyknieniach, między innymi w znaczeniu „to ja”.

beteendedesign – projektowanie otoczenia w taki sposób, żeby promować pewne zachowania. Takie kształtowanie w celu wywołania zmian społecznych jest określane często jako nudging albo puffning (pol. koncepcja łagodnej sugestii, dosł. szturchanie) albo przy użyciu czasowników knuffa lub puffa (pol. popychać, szturchać).

cybersoldat – osoba pracująca w sektorze obrony, której zadaniem jest zwalczanie zagrożeń cyfrowych ze strony obcych sił albo organizacji terrorystycznych.

deplattformering – działanie wymierzone w np. usługi sieciowe lub organizatorów spotkań w celu pozbawienia osób kształtujących opinię publiczną źródeł dochodu oraz możliwości rozpowszechniania swoich opinii. Jest to kalka angielskiego deplatforming. Występuje też wersja avplattformering.

dra åt helvete-kapital – zaoszczędzone pieniądze, których można użyć w nagłych sytuacjach zerwania jakiejś relacji, związku. Dra åt helvete-pengar i fuck off-kapital mają to samo znaczenie.

fimpomat – pojemnik na niedopałki papierosów z dwoma otworami, który umożliwia korzystającym oddanie głosu na jedną z dwóch opcji w głosowaniu poprzez wrzucenie niedopałka przez odpowiedni otwór.

Gretaeffekten – oddziaływanie w kierunku bardziej przyjaznych środowisku zachowań, zainspirowane przez aktywistkę klimatyczną Gretę Thunberg.

grönt körfält – pas ruchu przeznaczony tylko dla pojazdów nieemisyjnych.

hjärtslagslag – prawo zakazujące aborcji, jeżeli można usłyszeć u dziecka będącego w brzuchu matki bicie serca. To kalka angielskiego heartbeat law.

hundvissla – używać słów nacechowanych będących sygnałami, które są zrozumiałe tylko dla zaznajomionych z ich przesłaniem odbiorców.

hybridkrig – wojna prowadzona nieotwarcie, bez konfliktu zbrojnego.

klimatnödläge – stan wymagający natychmiastowych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

lågaffektivt bemötande – metoda pedagogiczna, według której rodzice nie stosują bezpośredniej konfrontacji i nie przeciwstawiają się niegrzecznemu, rozdokazywanemu dziecku, ale starają się je uspokoić.

menskonst – prowokujące dzieło artystyczne, które przekracza normy i przełamuje tabu.

popcornhjärna – stan, w którym mózg jest poddawany jednocześnie wielu bodźcom zmysłowym, np. w czasie używania telefonu komórkowego.

sharenting – udostępnianie przez rodziców w mediach społecznościowych zdjęć swoich dzieci bez uzyskania zgody. Jest to zbitka wyrazowa angielskich słów sharing i parenting.

smygflyga – latać samolotem, nie wspominając o wybranym środku transportu, ze względu na jego szkodliwy wpływ na środowisko będący powodem do wstydu.

syssna – słuchać za pomocą wzroku, zbitka słów se (pol. widzieć) i lyssna (pol. słuchać). Słowo jest używane głównie przez głuchych, niedosłyszących i ich bliskich.

tågskryta – chwalić się podróżowaniem pociągiem zamiast samolotem ze względu na wpływ na środowisko.

Rate this post