Tłumaczenia pełnią kluczową rolę w komunikacji międzykulturowej, handlu międzynarodowym, obrocie prawnym oraz w relacjach między instytucjami publicznymi i prywatnymi. W związku z tym błędy popełnione w trakcie tłumaczenia mogą nie tylko prowadzić do nieporozumień, ale także rodzić poważne konsekwencje prawne. Niniejszy artykuł omawia najważniejsze aspekty prawne związane z błędami w tłumaczeniach i ich skutkami dla tłumaczy, zleceniodawców oraz osób trzecich.
W tym artykule dowiesz się:
Rodzaje błędów w tłumaczeniu i ich znaczenie
Błędy w tłumaczeniu można podzielić na merytoryczne, językowe, interpretacyjne i techniczne. Błąd merytoryczny może polegać na nieprawidłowym oddaniu znaczenia tekstu źródłowego, co w dokumentach prawnych czy medycznych może prowadzić do poważnych skutków dla osób zainteresowanych. Błędy językowe i stylistyczne mogą obniżyć wiarygodność tekstu, a błędy interpretacyjne wynikające z niezrozumienia kontekstu mogą prowadzić do całkowitego wypaczenia znaczenia. Błędy techniczne (np. formatowanie, pominięcie fragmentu) mogą skutkować uznaniem dokumentu za nieważny.
Odpowiedzialność cywilna tłumacza
W przypadku szkody wyrządzonej błędem w tłumaczeniu, tłumacz może ponosić odpowiedzialność cywilną na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego (art. 415 i nast.). Oznacza to, że osoba poszkodowana może dochodzić roszczeń odszkodowawczych, jeśli wykaże winę tłumacza, powstanie szkody i związek przyczynowy między nimi. W przypadku tłumaczy przysięgłych odpowiedzialność ta może być szersza, ponieważ są oni osobami zaufania publicznego, a ich błędy mogą skutkować np. unieważnieniem czynności prawnej.
Odpowiedzialność karna i dyscyplinarna
Choć błędy w tłumaczeniach rzadko są podstawą do odpowiedzialności karnej, to jednak w szczególnych przypadkach mogą prowadzić do zarzutów z tytułu fałszerstwa intelektualnego, poświadczenia nieprawdy (art. 271 k.k.) lub narażenia na szkodę. Tłumacz przysięgły może też zostać pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej przez Ministra Sprawiedliwości, która może skutkować upomnieniem, naganą, karą pieniężną, a nawet skreśleniem z listy tłumaczy przysięgłych.
Odpowiedzialność biura tłumaczeń
W przypadku, gdy tłumaczenie zostało wykonane przez biuro tłumaczeń, odpowiedzialność cywilną ponosi podmiot gospodarczy, który świadczy usługę. W praktyce oznacza to, że klient kieruje roszczenia wobec biura, które może z kolei dochodzić roszczeń od zatrudnionego tłumacza. Biura tłumaczeń powinny posiadać odpowiednie procedury kontroli jakości oraz polisy OC zawodowego.
Błędy w tłumaczeniach urzędowych i sądowych
W przypadku tłumaczeń wykorzystywanych w postępowaniach sądowych lub administracyjnych, błędne tłumaczenie może mieć wpływ na wynik sprawy. W niektórych przypadkach może to prowadzić do konieczności powtórzenia postępowania lub jego unieważnienia. Sąd może też powołać biegłego, który oceni jakość tłumaczenia i jego zgodność z oryginałem. Błędy w tłumaczeniach dokumentów urzędowych mogą też prowadzić do odrzucenia wniosku, odmowy wydania zezwolenia lub powstania innych skutków prawnych.
Rekomendacje i dobre praktyki
Aby uniknąć problemów prawnych, tłumacze i biura tłumaczeń powinni stosować najwyższe standardy zawodowe, dbać o aktualizację wiedzy i korzystać z konsultacji ze specjalistami z danej dziedziny. W przypadku wątpliwości co do znaczenia terminów, warto zwrócić się do eksperta lub klienta. Każdy tłumacz powinien też posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej oraz przechowywać dokumentację dotyczącą wykonanych tłumaczeń.
Podsumowanie
Błędy w tłumaczeniach mogą rodzić poważne skutki prawne, zarówno dla tłumacza, jak i jego klienta. W dobie rosnącej specjalizacji i znaczenia precyzji językowej, tłumaczenia muszą być wykonywane z najwyższą starannością. Zarówno tłumacze przysięgli, jak i tłumacze zwykli powinni znać swoje prawa i obowiązki oraz konsekwencje błędów, jakie mogą wystąpić w ich pracy. Znajomość przepisów i stosowanie dobrych praktyk to najlepsze zabezpieczenie przed ryzykiem odpowiedzialności prawnej.
